In zijn baanbrekende boek “Capitalism and Freedom” uit 1962 houdt Nobelprijswinnaar Economie Milton Friedman (1912 – 2006) een krachtig pleidooi voor een vrije markteconomie en beperkte overheidsinterventie.
Friedman betoogt dat economische vrijheid een noodzakelijke voorwaarde is voor politieke vrijheid en dat kapitalisme het enige systeem is dat beide kan waarborgen. Het boek, geschreven tijdens de Koude Oorlog, biedt een tegenwicht aan de destijds populaire socialistische ideeën en pleit voor een terugkeer naar klassiek liberale principes.
Overheid heeft 3 hoofdtaken
Volgens Milton Friedman moet de rol van de overheid in een vrije samenleving strikt beperkt blijven. Hij ziet drie hoofdtaken voor de overheid:
- het handhaven van de rechtsorde,
- het beschermen van eigendomsrechten, en
- het faciliteren van vrijwillige uitwisseling door middel van een stabiel monetair kader.
Friedman argumenteert dat de markt de rest kan regelen – hoe mensen willen leven, wat ze willen kopen en verkopen, en uiteindelijk wie ze willen zijn. Hij stelt dat overheidsinterventie op andere terreinen leidt tot inefficiëntie en beperking van individuele vrijheid.
Nachtwakersstaat
Deze visie op de rol van de overheid is gebaseerd op het klassiek liberale idee van de ‘nachtwakersstaat’. Friedman gelooft dat mensen in staat zijn om hun eigen keuzes te maken en dat de overheid zich niet moet bemoeien met persoonlijke beslissingen. Hij waarschuwt voor de gevaren van een te grote overheid, die volgens hem leidt tot bureaucratie, verspilling en uiteindelijk een beperking van individuele vrijheden.
Friedman erkent wel dat er situaties zijn waarin de markt niet optimaal functioneert, zoals bij externe effecten (bijvoorbeeld milieuvervuiling) of publieke goederen (zoals landsverdediging). In deze gevallen kan overheidsinterventie gerechtvaardigd zijn, maar Friedman pleit voor terughoudendheid en zorgvuldige afweging van de kosten en baten van overheidsingrijpen.
Lees of beluister hier in 15 minuten de samenvatting van de klassieker “Capitalism and Freedom“.
